Η έννοια της ομάδας είναι πολύ σημαντική για όλους μας, μιας και σε όλη μας τη ζωή καλούμαστε να συμμετέχουμε σε πολλές και διαφορετικές ομάδες.
Αν σκεφτούμε πως από την οικογένειά μας, μέχρι το σχολείο, τους φίλους και τις σχέσεις μας, βρισκόμασταν σε ομάδες, θα καταλάβουμε πως έχουμε μάθει να ανήκουμε και να αλληλεπιδρούμε μέσα από αυτές.
Τι είναι σημαντικό για μια ομάδα;
Ανεξάρτητα από τον χαρακτήρα που έχει η ομάδα το πιο σημαντικό είναι τα μέλη που την απαρτίζουν. Δηλαδή, στο αν θα είναι λειτουργική ή οχι, αποτελεσματική ή οχι και αν θα εξελιχθεί ή οχι μια ομάδα, εξαρτάται πό την συνοχή και την συνεκτικότητά της. Πιο συγκεκριμένα, αυτό επηρεάζεται από το εάν τα μέλη μιας ομάδας θέλουν να ανήκουν σε αυτή, πως λειτουργούν μέσα σε αυτή, τα όρια μεταξύ των μελών, οι κοινοί στόχοι και το δέσιμο μεταξύ τους.
Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας ως προς αυτό είναι οι κοινοί στόχοι σε μια ομάδα, η υλοποίησή τους και η ικανοποίηση των μελών από το αποτέλεσμα. Έτσι οι ομάδες που πετυχαίνουν τους στόχους τους, έχουν μεγαλύτερη ικανοποίηση και έπειτα εργάζονται καλύτερα ως προς αυτό. Κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό σε μια ομάδα είναι η επικοινωνία των μελών της και οι σχέσεις μεταξύ τους, δηλαδή , εάν νιώθουν άνετα να συζητούν για τις σκέψεις τους, αν συνδέονται περισσότερο και κατά πόσο αποφεύγονται τυχόν διαφορές.
Η κάθε ομάδα, ανεξάρτητα από την ιδιότητά της, αποτελεί μια μικρογραφία για τον έξω κόσμου, πράγμα που σημαίνει πως ο καθένας σε αυτή την ομάδα επικοινωνεί και συμπεριφέρεται όπως και στην ζωή του γενικότερα.
Για την διατήρηση λοιπόν μιας υγιούς ομάδας είναι σημαντικό οι ρόλοι να είναι ξεκάθαροι και ο καθένας να μένει στον δικό του ρόλο.
Όπως σε μια οικογένεια, η ομάδα αυτή αποτελείτε αποκλειστικά από τα μέλη της οικογένειας, έτσι είναι σημαντικό ο καθένας να μένει στον δικό του ρόλο και όταν αυτό χάνετε, τότε είναι πολύ πιθανό να επέλθουν και συγκρούσεις.
Για παράδειγμα, όταν ο ένας σύντροφος έχει παράπονα από τον άλλο και το παιδί εκφράζει ξαφνικά θυμό προς αυτό τον γονιό, τότε είναι σαν αν συμμαχεί με τον άλλο γονέα προς υπεράσπιση του “παραπονούμενου” και εκεί χάνετε η ισορροπία του συστήματος.
Πως λειτουργεί η θεραπευτική ομάδα.
Σε μια θεραπευτική ομάδα, όλα τα μέλη της καλούντια να διαειριστούν συνολικά τα αιτήματα όλων των μελών της. Αυτό που επηρεάζει σημαντικά είναι το πως τα ίδια τα μέλη θα ενταχθούν σε αυτή και η σύνδεση μεταξύ τους.
Το πιο σημαντικό όμως για να επιτευχθεί η συνοχή μιας ομάδας, είναι το αίσθημα του “ανήκειν”. Εάν το κάθε άτομο αισθανθεί πως αυτή είναι η ομάδα του και ανήκει σε αυτή, ακούγεται η φωνή του, είναι ιαάξιο μέλος με όλα τα υπόλοιπα, νοιάζεται και νοιάζονται γ’ αυτό τότε έχει επιτευχθεί ένα σημαντικό βήμα για την πορεία του ίδιου και της ομάδας.
Εξαιρετικά σημαντικό για την διεργασία μιας ομάδας είναι τα όρια, τα οποία πρέπει να είναι γνωστά σε όλους, σαφή και να τηρούνται. Κάποια όρια μπορεί να είναι τυπικά όσον αφορά τον χώρο των συναντήσεων, την διάρκεια, την θεματολογία, τον στόχο ή και σε θέματα σχέσεων και κοινωνικά γύρω από την ομάδα, όπως το να μπορεί να συζητηθεί οτιδήποτε προβληματίζει κάποιο μέλος.
Σε μια θεραπευτική ομάδα, έχει επίσης σημασία σε τι στάδιο βρίσκεται το κάθε άτομο, τι θέματα διαπραγματεύεται, την διάρκεια των ατομικών συναντήσων που έχουν προηγηθεί από την ένταξή του στην ομάδα, αλλά και την εμπιστοσύνη του ως προς αυτή και τους θεραπευτές. Όσον αφορά τον ρόλο των θεραπευτών σε μια ομάδα, είναι σημαντική και καθορίζεται από τη σχέση μεταξύ τους, εάν έχουν έναν κοινό άξονα ή μιλούν για εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Το να ενταχθεί ένας θεραπευόμενος σε μια θεραπευτική ομάδα και να δουλέψει με αυτόν τον τροπο είναι εξαιρετικά σημαντικό μιας και είτε το έχουμε επεξεργαστεί είτε όχι, όλη μας τη ζωή ανήκουμε σε ομάδες, ακομη και η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι ένα σύστημα που αποτελείτε από πολλές ομάδες όπου ανήκουμε και εμείς.
Έτσι ο τρόπος που δουλέυουμε μέσα σε μια ομάδα, είναι πολύ πιο παραγωγικός, πλούσιος και σημαντικός για την πορεία μας, διότι εκτός από τα προσωπικά μας “θέλω” και ζητήματα τα οποία τα αναζητούμε και με αυτά πορευόμαστε, μαθαίνουμε πως να λειτουργούμε με υγιή τρόπο σε σχέσεις.
Στη ζωή μας είμαστε πάντοτε σε σχέση με άλλους ακόμη και μια ερωτική σχέση, οι συνάδελφοι ή οι γείτονες, είναι πρόσωπα που αλληλεπιδρούμε μαζί τους και σε μικρό ή μεγάλο βαθμό καλούμαστε να διαχειριζόμαστε κάθε φορά ένα θέμα σε δυο επίπεδα, όσον αφο΄ρα εμάς και όσον αφορά τη σχέση μας με κάποιον άλλο.
Μια θεραπευτική ομάδα θα μας δώσει λοιπόν, την δυνατότητα εκτός από τα προσωπικά μας ζητήματα να διαχειριστούμε και την αλληλεπίδρασή μας με τον έξω κόσμο και τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας.
Έτσι όσα βιώνουμε μέσα σε μια θεραπευτική ομάδα, είναι ένα καθρέπτισμα του εαυτού μας και από τον τρόπο που λειτουργούμε σε κάθε ομάδα/ σχέση στη ζωή μας. Εκεί μέσα θα διαχειριστούμε ότι μας αφορά και μας δυσκολεύει, αλλά και θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε δυσκολια, κάθε αίσθημα αδικίας, θα αναπτυξουμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και κατανόηση ως προς τους άλλους, θα βιώσουμε πως είναι μια ομάδα με εμιστοσύνη και φροντίδα του ενός προς τους άλλους και θα λάβουμε ένα εξαιρετικό παράδειγμα που θα μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή, με στόχο να είμαστε καλά εμείς, αλλά με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας.
Κλείνοντας, μια θεραπευτική ομάδα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια διορθωτική εμπειρία.
Έτσι λοιπον, ανεξάρτητα από πόσες και ποιες ομάδες ανήκουμε, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως για πολλούς και διαφορετικούς λόγους είναι σημαντικές για εμάς, μιας και είμαστε μέρος τους.
Αγγελική Καβαλλιεράτου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας / Ψυχολόγος BSc
Κλινική & Κοινοτική Ψυχολόγος MSc
Ειδικευόμενη Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Μετεκπαίδευση στην Παιδοψυχολογία και Ψυχολογία Εφήβων
