Η ενοχή είναι ένα πολύ κύριο και ουσιαστικό συναίσθημα, για εμάς και τη ζωή μας. Είναι ένα συναίσθημα το οποίο ασυνείδητα μπορεί να μας κατευθύνει και να μας «ελέγχει», εάν δεν το αντιμετωπίσουμε και δεν το επεξεργαστούμε.
Ενοχή μπορεί να κρύβεται παντού, στις επιλογές μας, στις συμπεριφορές μας ως προς κάποιους ανθρώπους γύρω μας, ακόμη και για τις σχέσεις μας μαζί τους.
Είναι ένα συναίσθημα από εμάς, προς εμάς που επηρεάζει την αυτοεκτίμησή μας και την εικόνα που θέλουμε να δίνουμε στους γύρω μας.
Κάποια χαρακτηριστικά της που την κάνουν δυσλειτουργική είναι όταν έχουμε έντονη ανάγκη να ευχαριστούμε τους άλλους, ένα μόνιμο παράπονο ότι τα κάνουμε όλα μόνοι χωρίς βοήθεια και χωρίς την κατανόηση και την εκτίμηση των άλλων γ’ αυτό.
Ένα άτομο με έντονο αυτό το συναίσθημα θα τρέχει διαρκώς να ικανοποιήσει τους πάντες, σίγουρα θα δυσκολεύεται να έρθει αντιμέτωπος με μια δυσάρεστη κριτική και με ένα αρνητικό αποτέλεσμα, δύσκολα θα πιστέψει στον εαυτό του, εύκολα όμως θα μειώνει τις ικανότητές του και θα νιώθει μέσα σε όλο αυτό μεγάλη μοναξιά.
Είναι η τάση του ατόμου να κατηγορεί τον εαυτό του για όσα νιώθει, όσα βιώνει, κάθε πράξη του, αλλά ακόμη και συμπεριφορές άλλων.
Από που προέρχεται όμως:
Σύμφωνα με τους πατέρες της ψυχολογίας, είναι κάτι που ξεκινά σε μια πολύ μικρή παιδική ηλικία , είτε επειδή έχουμε μεγαλώσει σε πολύ αυστηρά πλαίσια με αρκετά κοινωνικά στερεότυπα και «πρέπει» που ακολουθούμε στη ζωή μας που μας έκανε να νιώθουμε μεγάλη ανάγκη να ικανοποιούμε τους άλλους και κατά συνέπεια να νιώθουμε και ενοχές για ότι συμβαίνει.
Επιπλέον, μπορεί η ενοχή σαν συναίσθημα να ξεκινήσει να γεννάτε σε ένα παιδί το οποίο έχει αυστηρούς και επικριτικούς γονείς, οι οποίοι θα κρίνουν κάποιες συμπεριφορές ή επιλογές του στη ζωή του, κάνοντάς το να αισθάνεται “ανεπαρκής”
Η ενοχή μπορεί να προέρχεται από ένα οικογενειακό σύστημα χωρίς όρια, όπου οι γονείς επιβάλλουν με έναν έμμεσο τρόπο τις επιλογές τους μην αφήνοντας το παιδί τους να αποφασίσει μόνο του ή κρίνοντας αντίστοιχα κάποια απόφασή του.
Τέλος, μια συστημική – οικογενειακή οπτική θα μπορούσε να είναι ότι μπορεί κάποιος να αισθάνεται ενοχές όταν προσπαθεί να κάνει δικές του επιλογές, οι οποίες διαφέρουν από το υπόλοιπο σύστημα, έτσι νιώθοντας ότι «προδίδει» αυτό που ήδη ξέρει ως σωστό και ακολουθώντας τα δικά του βήματα, του δημιουργείτε αυτό το αίσθημα.
Πως μπορώ να απαλλαγώ από τις καταστροφικές ενοχές;
Αυτό που είναι σημαντικό είναι να δουλέψουμε και να αναζητήσουμε πολύ καλά τον εαυτό μας, να καταφέρουμε να συνδέσουμε το συναίσθημα αυτό με βιώματά μας και να δούμε καθαρά τι επιλογές κάναμε στη ζωή μας «κατευθυνόμενοι» από αυτό το συναίσθημα.
Μέσα από αυτή τη διεργασία, θα καταφέρουμε να ενδυναμώσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να αποδεχτούμε κάθε κομμάτι του εαυτού μας. Επιπλέον, να θέσουμε εμείς νέους στόχους, να βάλουμε σε μια προτεραιότητα την ζωή μας και να θέσουμε τις ανάγκες μας καθαρά στον εαυτό μας.
Αγγελική Καβαλλιεράτου
Ψυχολόγος / Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
MSc Κλινική & Κοινοτική Ψυχολόγος
Μετ. Παιδοψυχολογίας & Ψυχολογίας Εφήβων
