Όλα τα παιδιά ιδιαίτερα της προσχολικής ηλικίας εμφανίζουν έντονες συμπεριφορές, κάθε φορά που οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους δεν ικανοποιούνται από τους γονείς τους.
Η προσχολική ηλικία και η σχολική είναι μία πολύ ιδιαίτερη περίοδος για τα παιδιά, όπως και για τους γονείς καθώς δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις μη αποδεκτές συμπεριφορές και τα όρια.
Συχνά οι γονείς απέναντι σε αντιδραστικές ή έντονες συμπεριφορές, θυμώνουν, απογοητεύονται ή δεν έχουν υπομονή και καταφεύγουν σε φωνές, τιμωρίες ακόμη και σε έντονες αντιδράσεις. Αυτές προέρχονται από μία κακή συμπεριφορά του παιδιού, που φαίνεται να μη βοηθούν αποτελεσματικά.
Ο βασικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της αυτοεκτίμησης του παιδιού, είναι ο σεβασμός προς την προσωπικότητά του, αλλά και ο ρόλος του γονέα ως πρότυπο ταύτισης κατανόησης και φροντίδας.
Αντιδρώντας για παράδειγμα σε μια ακατάλληλη συμπεριφορά του παιδιού σας με τις λέξεις «λυπάμαι που το έκανες αυτό», του δείχνετε ότι νοιάζεστε για τα συναισθήματά του.
Αντίθετα, με τις φωνές και όταν αντιδράτε με θυμό στην συμπεριφορά του, το μαθαίνεμε να πράττει χωρίς να δίνει σημασία στα συναισθήματά του αλλού.
Γιατί δεν βοηθά η τιμωρία;
- επιβάλλεται στα παιδιά από τους γονείς, κάτι που δημιουργεί συνήθως αντιδράσεις και τα παιδιά πολλές φορές δεν θα θέλουν να το ακολουθήσουν
- δεν διδάσκει στα παιδια την επιθυμητή συμπεριφορά, αλλά εντείνει τον θυμό τους
Για τους λόγους που κάνουν την τιμωρία να είναι αναποτελεσματική, αξιοποιούμαι τις συνέπειες ή την επιβράβευση.
Γιατί προτιμάμε τις συνέπειες για κάθε αρνητική συμπεριφορά του παιδιού μας;
- Η διαδικασία των “συνεπειών” για μια επιλογή ή συμπεριφορά δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να αποφασίσει τι θέλει τελικά να επιλέξει και να ακολουθήσει.
- Οι συνέπειες δεν εμπεριέχουν “αρνητική κριτική” απέναντι στο παιδί, αντιθέτως το βοηθούν να προβληματιστεί πάνω στην συμπεριφορά του
- Το παιδί μαθαίνει να συνδέει την κάθε συμπεριφορά με συνέπειες ή επιβράβευση, άρα αποκτά καλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και ασφάλεια, όταν αρχίζει να καθορίζει μόνο του ποιες συμπεριφορές θα έχει και αντίστοιχα αν θα δεχτεί επιβράβευση.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς:
- μπροστά σε μια ένταση, χρειάζεται οι γονείς να πάρουν λίγο χρόνο να ηρεμήσουν και να μην αντιδράσουν έχοντας θυμό.
- παράλληλα μπορείτε να πείτε στο παιδί σας, να πάει και εκείνο στο δωμάτιό του για να καθίσει μόνο του και να ηρεμήσει.
- Αφού έχετε ηρεμήσει χρειάζεται να του μιλήσετε και να του εξηγήσετε τι ήταν αυτό που έκανε και γιατί σας έκανε να θυμώσετε. (Προσοχή: μιλήστε για το πως αισθάνεστε εσείς χωρίς κριτική απέναντι στο παιδί, γ’ αυτή τη συμπεριφορά του)
- Έπειτα εφαρμόστε κάποια “συνέπεια” για τη συμπεριφορά του αυτή, εξηγώντας του πως “για κάθε συμπεριφορά υπάρχει αντίστοιχα κάποια συνέπεια ή κάποια επιβράβευση και πως εκείνο ελέγχωντας την συμπεριφορά του θα κερδίζει περισσότερη επιβράβευση”
Είναι σημαντικό να προσέξετε τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσετε απέναντι στο παιδί σας, αν μιλάτε έντονα και επιθετικά το παιδί σας θα σας φοβάται περισσότερο από το να σας σέβεται.
Μην ξεχνάτε να έχετε κάνει μια συζήτηση με το παιδί σας σε ουδέτερο χρόνο και αν του εξηγήσετε τον ρόλο των συνεπειών και της επιβράβευσης και πότε αυτά θα έρχονται.
Επίσης, μπορείτε να προκαθορίσετε κάποιε εναλλακτικές ως “συνέπειες”. Οι επιλογές αυτές μπορεί να είναι από τον περιορισμό στην πρόσβαση ηλεκτρονικών συσκευών, μέχρι την ανάθεση περισσότερων δουλειών στο σπίτι.
Και φυσικά, να μην ξεχνάτε να τα επαινείτε όταν συμπεριφέρονται σωστά, έτσι ώστε να μάθουν να αναγνωρίζουν ποιο είναι το σωστό.
Τέλος, μην ξεχνάτε πως όλοι για να καταφέρουμε να αλλάξουμε ή να διαχειρστούμε κάτι δύσκολο, προς το καλύτερο χρειαζόμαστε αποδοχή και αγάπη, το ίδιο και τα παιδιά!
Αγγελική Καβαλλιεράτου
Ψυχολόγος / Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
MSc Κλινική & Κοινοτική Ψυχολόγος
Μετ. Παιδοψυχολογίας & Ψυχολογίας Εφήβων
